Η καταστολή δεν έχει θέση στο δικό μας πλοίο!
Η Λέσβος αποτελεί τα τελευταία χρόνια σημαντική πύλη εισόδου χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών προς την Ευρώπη. Μέσα σε μικρές πλαστικές βάρκες προσπαθούν να περάσουν το υδάτινο σύνορο Τουρκίας - Ελλάδας. Κάποιοι δεν τα καταφέρνουν ποτέ. Τα τελευταία 20 χρόνια τουλάχιστον 1.100 μετανάστες και πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο.
Με νόμους, συνθήκες και στρατιωτικά σώματα, με κέντρα κράτησης, ναρκοπέδια και απελάσεις, από τα σύνορα μέχρι τις μητροπόλεις, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τη μετανάστευση σαν έγκλημα, σαν «πρόβλημα», το οποίο «λύνει» με έλεγχο, στρατιωτικοποίηση και καταστολή.
Στη Λέσβο, όπου αποτυπώνεται καθαρά το καθεστώς ελέγχου των ευρωπαϊκών συνόρων, σας καλούμε να αποκτήσουμε από κοινού την εμπειρία της συνοριογραμμής, να συζητήσουμε, να συντονιστούμε, να αγωνιστούμε. Σκοπός μας η αντιπληροφόρηση και η ανάδειξη της πραγματικότητας που βιώνουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, η δικτύωση μεταξύ ομάδων που εργάζονται πάνω σε σχετικά ζητήματα, η ανάπτυξη δεσμών με κοινότητες μεταναστών και προσφύγων, η ενδυνάμωση των τοπικών ομάδων αλληλεγγύης, αλλά και η άμεση και στοχευμένη αντιπαράθεση με τις αρχές, διασφαλίζοντας πως δεν θα τεθούν σε κίνδυνο μετανάστες και πρόσφυγες.
Ενάντια στα σύνορα,
Γιατί κανένας άνθρωπος δεν είναι λαθραίος
Διασχίζοντας τα σύνορα
Το ελληνικό Λιμενικό, με τις επιχειρήσεις «ασφαλούς αποτροπής εισόδου» που εφαρμόζει καθημερινά, παραβιάζει τα δικαιώματα των προσφύγων και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή τους. Τα τελευταία χρόνια η δράση του ενισχύεται από τη Frontex, την ευρωπαϊκή υπηρεσία συνοριακής φύλαξης.
Στην Παγανή βρίσκεται το κέντρο κράτησης, όπου οδηγούνται οι μετανάστες και πρόσφυγες μόλις φτάσουν στη Λέσβο. Εκεί παραμένουν έγκλειστοι για εβδομάδες ή μήνες. Είναι μια φυλακή, όπου καταπατούνται θεμελιώδη δικαιώματα. Το κτίριο είναι ακατάλληλο για ανθρώπους, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές, ενώ οι κρατούμενοι-ες δεν έχουν δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, πληροφόρησης και προαυλισμού. Καθώς οι περισσότεροι-ες δεν είναι δυνατόν να απελαθούν, επειδή προέρχονται από εμπόλεμες χώρες χωρίς διπλωματική αντιπροσωπία στην Ελλάδα, αφήνονται ελεύθεροι με ένα χαρτί διοικητικής απέλασης που τους υποχρεώνει να εγκαταλείψουν τη χώρα μέσα σε ένα μήνα.
Όσοι πρόσφυγες επιλέγουν να καταθέσουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα εμπλέκονται σε χαοτικές γραφειοκρατικές διαδικασίες, βιώνουν την κρατική βία (τρεις νεκροί στο Τμήμα Αλλοδαπών της Αθήνας τους τzελευταίους μήνες), ενώ μόνο το 0,6% των αιτήσεων γίνεται δεκτό.
Από την άλλη, η εύρεση εργασίας υπόκειται σε ποικίλους εξαναγκασμούς, ακραία ωράρια, απάνθρωπες συνθήκες και εξευτελιστικές αμοιβές. Λόγω της επισφαλούς τους θέσης δεν τους δίνεται η δυνατότητα συλλογικών διεκδικήσεων για καλύτερες συνθήκες εργασίας, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν την εργοδοτική τρομοκρατία, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την απόπειρα δολοφονίας της μετανάστριας συνδικαλίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα. Ταυτόχρονα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, η άνοδος της άκρας Δεξιάς και της ρατσιστικής βίας διαμορφώνει μια επιπλέον απειλή για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία.
Πολλοί από τους οικονομικούς και πολιτικούς πρόσφυγες προσπαθούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την υπόλοιπη Ευρώπη συνήθως μέσω Ιταλίας και συγκεντρώνονται στα δυτικά λιμάνια, στην Πάτρα και την Ηγουμενίτσα. Εκεί η καταστολή από το Λιμενικό είναι καθημερινό φαινόμενο, όπως και οι θάνατοι μέσα στις κρύπτες των φορτηγών κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Όσοι καταφέρουν να προχωρήσουν συχνά συλλαμβάνονται και επιστρέφονται πίσω στην Ελλάδα σύμφωνα με τη Σύμβαση του Δουβλίνου ΙΙ.
«Ασφαλής Αποτροπή Εισόδου»
Στα θαλάσσια σύνορα της χώρας, η «Ασφαλής αποτροπή» εκτελείται σύμφωνα με επίσημη εντολή που εκδίδεται από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Με βάση αυτή την εντολή μετά τον εντοπισμό της «επικίνδυνης» βάρκας τα σκάφη του Λιμενικού χρησιμοποιούν διάφορα μέσα για την αποτροπή της εισόδου στα ελληνικά χωρικά ύδατα: προβολείς, σβήσιμο της μηχανής της βάρκας, ρυμούλκησή της προς τα ανοιχτά αλλά ακόμα και δημιουργία έντονων κυματισμών από το σκάφος του Λιμενικού, ώστε η βάρκα ακυβέρνητη πλέον να παρασυρθεί έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Σε πολλές περιπτώσεις, έχει αναφερθεί και η χρήση πυροβόλου όπλου για εκφοβισμό, καθώς και το τρύπημα των βαρκών των μεταναστών.
Δουβλίνο ΙΙ
H σύμβαση του Δουβλίνου ρυθμίζει τη διαδικασία ασύλου για όσους/ες μπαίνουν σε ευρωπαϊκό έδαφος από ένα κράτος και ζητούν άσυλο σε ένα άλλο. Σύμφωνα με το Δουβλίνο ΙΙ, άσυλο μπορούν να ζητήσουν μόνο στην πρώτη χώρα εισόδου τους στην Ευρώπη. Η εφαρμογή της σύμβασης αυτής σημαίνει ότι οι χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης απελαύνουν τους αιτούντες άσυλο πίσω στις συνοριακές χώρες για να υποβάλουν εκεί αίτηση ασύλου. Η Ελλάδα είναι μια από αυτές τις χώρες. Για να γίνει αυτή η διαδικασία, όταν κάποιος/α συλλαμβάνεται στα σύνορα, παίρνονται τα δακτυλικά του αποτυπώματα και καταχωρούνται στη Euro dac, μια κοινή Ευρωπαϊκή βάση δεδομένων. Έτσι, για παράδειγμα, εάν κάποιος πρόσφυγας περάσει από τα ελληνικά σύνορα και καταφέρει να φτάσει στην Γερμανία θα απελαθεί πίσω στην Ελλάδα για να κάνει αίτηση ασύλου.
Στην Ελλάδα, όμως, όχι μόνο το ποσοστό ασύλου που δίνεται είναι ελάχιστο κάτω του 1% αλλά και η διαδικασία υποβολής της αίτησης στο Τμήμα Αλλοδαπών είναι εξευτελιστική και αποτρεπτική για τους πρόσφυγες, οι οποίοι πρέπει να περιμένουν μισή μέρα σε ατελείωτες ουρές με ελάχιστη πιθανότητα να καταθέσουν τα χαρτιά τους. Την τελευταία χρονιά τρεις πρόσφυγες δολοφονήθηκαν από την Αστυνομία στις ουρές του Αλλοδαπών, ενώ οι αρχές είχαν το θράσος να ισχυριστούν ότι έπεσαν σε ένα χαντάκι.
«Φύγαμε με μια ξύλινη βάρκα. Είμαστε 55 άνθρωποι. Ανάμεσά μας επτά γυναίκες και τρία παιδιά. Είχαμε ξεκινήσει από τα παράλια της Τουρκίας την προηγούμενη νύχτα. Ταξιδεύουμε με μόνο οδηγό τα φώτα της απέναντι ακτής. Η Ευρώπη μπροστά μας. Κατά τις 3 τα ξημερώματα μας πλησιάζει ένα σκάφος του Λιμενικού. Ρίχνουν πάνω μας τους προβολείς. Φωνάζουμε "βοήθεια". Απαιτούν να σβήσουμε τη μηχανή. Φωνάζουμε δυνατά. Τους δείχνουμε τα παιδιά που έχουμε μαζί μας. Τους βλέπουμε να απομακρύνονται μέσα στη νύχτα. Συνεχίζουμε να τους καλούμε σε βοήθεια ξανά και ξανά. Προσπαθούμε να βάλουμε μπροστά τη μηχανή. Φοβόμαστε πολύ. Έχει κύματα. Σχεδόν κανείς μας δεν γνωρίζει να κολυμπά. Έχουν περάσει δύο ώρες που είμαστε ακυβέρνητοι. Κάποια στιγμή επιτέλους η μηχανή παίρνει μπροστά. Βγαίνουμε προς την ακτή. Ενώ είμαστε πολύ κοντά, μας πλησιάζει και πάλι το σκάφος του Λιμενικού. Αρχίζουν να πυροβολούν στον αέρα και να σηκώνουν κύματα προς το μέρος μας. Συνεχίζουμε. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Για 5 λεπτά τουλάχιστον πυροβολούν προς το μέρος μας. Προσεγγίζουμε την ακτή. Αρχίζουμε να βγαίνουμε έξω...»
(«Λάθρα» , τεύχος 5, φθινόπωρο του 2005, περιοδικό της Επιτροπής Αλληλεγγύης στους πρόσφυγες Χίου).
Frontex
Η Frontex είναι πλέον ένας από τους βασικούς παράγοντες της φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων. Είναι ένα ειδικό και ανεξάρτητο σώμα της Ε.Ε. με στόχο να συντονίζει τις επιχειρήσεις των κρατών-μελών στον τομέα της ασφάλειας των συνόρων. Εδρεύει στη Βαρσοβία από το 2004, με στόλο 115 πλοία, 27 ελικόπτερα, 3 κινητές μονάδες ραντάρ και αρκετά στελέχη «ειδικά» στη φύλαξη των συνόρων. Λειτουργεί κυρίως ως στρατιωτικό τμήμα που διενεργεί επιχειρήσεις στα ευρωπαϊκά συνόρα (Κανάρια, Μάλτα, Ιταλία) και παράλληλα ως υπηρεσία συλλογής πληροφοριών σε σχέση με τις μεταναστευτικές ροές. Ο προϋπολογισμός της αυξήθηκε από 6,2 εκατομμύρια ευρώ το 2005 σε 100 εκατομμύρια ευρώ σήμερα.
Από πέρυσι το καλοκαίρι η Frontex έχει αναβαθμισμένη και μόνιμη παρουσία στο Αιγαίο, με έδρα τη Λέσβο και γραφεία στον Πειραιά. Το 2008 είχε δύο πλοία στο λιμάνι της Μυτιλήνης που συνεργάζονταν και «συντόνιζαν» τις επιχειρήσεις του ελληνικού Λιμενικού. Σύμφωνα με μαρτυρίες προσφύγων από το Κέντρο Κράτησης της Παγανής, «ειδικοί» της Frotnex, προσποιούμενοι μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, τους ανέκριναν για τις διαδρομές τους και τον τρόπο που έφτασαν στην Ελλάδα.
Φέτος η παρουσία της Frontex θα είναι πιο ενισχυμένη στο νησί, αφού, εκτός από τα πλοία, θα υπάρχει και ένα αεροπλάνο που διαθέτει θερμικές κάμερες για να εντοπίζουν τις βάρκες των μεταναστών ακόμα και τη νύχτα και θα δίνει σήμα στο ελληνικό Λιμενικό για να προχωράει σε επιχειρήσεις «ασφαλούς αποτροπής».
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Τρίτη 25/08: Άφιξη
Τετάρτη 26/08: Ευρωπαϊκό καθεστώς μετανάστευσης
Αυτή τη μέρα θα συζητήσουμε για το καθεστώς συνόρων και μετανάστευσης, προσπαθώντας να συνδυάσουμε θέματα ευρωπαϊκών πολιτικών, εμπειριών από μετανάστες/ριες, πολιτικών παρεμβάσεων και κινητοποιήσεων από διαφορετικά σημεία των ευρωπαϊκών συνόρων (με έμφαση σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία). Το βράδυ θα πραγματοποιηθεί ανοιχτή συζήτηση/εκδήλωση στην πόλη της Μυτιλήνης.
Πέμπτη 27/08: Επαφή με την τοπική κοινωνία
Καθώς ένας από τους βασικούς στόχους του camp είναι η επικοινωνία και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, αυτή τη μέρα θα γίνουν εκδηλώσεις, συζητήσεις και δράσεις σε διάφορα μέρη του νησιού (Μόλυβος, Πλωμάρι, Καλλονή, Αγιάσος).
Παρασκευή 28/08: Κέντρα κράτησης
Τα θέματα ποινικοποίησης της μετανάστευσης, της κράτησης, της απομόνωσης, και των δικαιωμάτων θα είναι κεντρικά ζητήματα συζήτησης αυτή τη μέρα. Το απόγευμα θα πραγματοποιηθεί κινητοποίηση στο κέντρο κράτησης της Παγανής, η οποία θα λήξει με διαδήλωση στην πόλη της Μυτηλήνης..
Σάββατο 29/08: Frontex, Λιμενικό, καθεστώς συνόρων
Κεντρικά ζητήματα συζήτησης θα είναι η φύλαξη των συνόρων (συνοριοφύλακες, Λιμενικό) αλλά και η συνεχώς διευρυνόμενη δράση της Frontex στα ευρωπαϊκά σύνορα. Το απόγευμα θα γίνει διαμαρτυρία στο λιμάνι.
Κυριακή 30/08: Εργασία, επισφάλεια, μετανάστευση
Βασικός στόχος αυτής της μέρας είναι να συνδέσει το ζήτημα της μετανάστευσης με αυτό της εργασίας και της επισφάλειας, ενώ επίσης θα τεθούν υπό συζήτηση θέματα εθνικότητας, τάξης, φύλου και θρησκευτικής ταυτότητας.
Δευτέρα 31/08: Κλείσιμο του camp, τελική συνέλευση.
Κάθε μέρα: Συνέλευση, σεμινάρια, συζητήσεις, προβολές.
Όσες ομάδες θέλουν να κάνουν εργαστήρια τις μέρες του camp να δηλώσουν στο workshops.noborder.lesvos@espiv.net
Για περισσότερες πληροφορίες: www.noborderlesvos09.gr